Na tien jaar praten met psychologen zoekt Lena Bril haar heil bij paard Britt. Lena Bril stapt bij merry Britt in de wei, maar voelt zich afgewezen. Toch denkt ze nog vaak terug aan deze paardencoachsessie.
Op een donkere decemberochtend rijd ik in mijn oude Toyota Starlet langs de aardappelvelden in Brabant. Ik ben op weg naar een sessie paardencoaching: een soort therapie met, inderdaad, een paard. “Aan het eind van de straat moet je rechts, de onverharde weg op”, had coach Annet mij geïnstrueerd. Hobbelend over het bospad, de nevel boven de weilanden, voelt het alsof ik de bewoonde wereld uitrijd.
De paardencoach, met haar wat zweverige imago, leent zich bij uitstek voor spot en zorgen over kwakzalverij. Wetenschappelijk onderzoek staat nog in de kinderschoenen, maar de populariteit neemt in rap tempo toe. Zo startte de Britse ontwerper Stella McCartney in december een stichting voor paardentherapie. The New York Times riep natuurtherapie, waaronder paardencoaching, uit tot de nieuwste wellnesstrend.
In Nederland verzesvoudigde in tien jaar het aantal paardencoaches dat is aangemeld bij de Kamer van Koophandel. En paardencoaching is niet alleen in trek bij spirituele types. Zo vertelde mijn psychiater dat zijn collega’s – universitair geschoolde ggz-medewerkers – ten behoeve van hun eigen mentale gezondheid weleens een paardencoach bezoeken.
Ik ben eveneens sceptisch, maar na een decennium praten met psychologen ook wel nieuwsgierig naar een behandeling met een zwijgend dier. Dus reis ik af naar het Herperduin, een natuurgebied nabij Oss, voor een sessie met paardencoach Annet.
Bij een knapperend haardvuur legt Annet me de theorie achter paardencoaching uit. Als je samen met een paard (in mijn geval een merrie, luisterend naar de naam Britt) in een omkaderde ruimte staat, zal het paard je als onderdeel van haar kudde beschouwen. Om te kijken wat voor vlees ze in de kuip heeft, ‘leest’ ze je lichaamshouding en uitstraling. Zo kan ze aanvoelen of je bijvoorbeeld angstig bent, of ‘in je hoofd zit’. Ze kan zelfs ‘spanning van je overnemen’, aldus Annet. Tijdens het contact met het paard zal de coach vragen stellen en zo kun je, met behulp van het dier, tot nieuw zelfinzicht komen.
Samen lopen we naar het veldje omringd door hoge naaldbomen waar de sessie plaats zal vinden. Het ruikt er naar verbrand hout, natte bladeren en hooi. Het gezang van een merel overstemt het geraas van de snelweg in de verte.
Behandelingen in parken en bossen
De locatie – veelal buiten de stad – zou de populariteit van paardencoaching kunnen verklaren. Onderzoek na onderzoek toont aan dat de natuur een positieve invloed heeft op de mentale gezondheid. Amerikaanse therapeuten verplaatsen daarom hun behandelingen naar parken en bossen. In Nederland zet het initiatief De Groene GGZ zich in voor het ¬gebruik van de natuur in de behandeling van psychische klachten.
Britt staat al op het veldje op ons te wachten. Ik had me een reusachtig inktzwart paard voorgesteld. Een aanwezigheid die zoveel ontzag inboezemt, dat ik als vanzelf zou veranderen in een emotioneel weekdier. Britt blijkt een stuk kleiner dan in mijn fantasie. Ze maakt een zachtaardige indruk – geenszins intimiderend.
Na een korte instructie van Annet (‘denk niet te veel na, probeer gewoon contact te maken met het paard’) voeg ik me bij Britt op het veldje. Onhandig kijk ik toe hoe Britt haar eigen gang gaat. Ze graast wat, scharrelt rond – draait zelfs een flinke drol. Eerlijk: ik voel me een beetje afgewezen door Britt.“Zoek maar toenadering”, moedigt Annet me aan. Voorzichtig stap ik op het dier af, mijn handen voor me uitgestrekt, klaar om haar manen te aaien. “Hé, Britt”, prevel ik in een poging tot contact. Het paard loopt onverstoorbaar verder. De coach ziet ook in dat er in deze situatie iets moet veranderen. “En stel je nu eens voor dat je alleen op een onbewoond eiland bent met Britt. Wat zou je doen?” Tja, dan zou ik een vriendschap met Britt moeten sluiten.Verman je, spreek ik mezelf toe. Abrupt sla ik mijn armen om het paard heen. Wat er dan gebeurt is volgens Annet ‘uniek’. Britt duwt met volle kracht haar hoofd in mijn buik en schuift me een halve meter bij haar vandaan.
Clichés. Eenmaal terug bij het haardvuur vraagt de coach: “Wat betekende dit voor jou?” Ik prevel iets over angst voor intimiteit, de relatie met mijn ouders – clichés die zich op zo’n moment opdringen. De volgende ochtend word ik badend in het zweet wakker uit een koortsdroom. Zou dit het paardeneffect zijn? De spanning die was ‘losgeschud’? Een uur later wordt duidelijk: dit is geen paardeneffect, maar buikgriep.En toch, weken later, denk ik regelmatig terug aan Britt. Je kunt in de reactie van het paard allerlei metaforen zien voor menselijk contact. De herinnering is ook beeldender dan die van een doorbraak bij een psycholoog: het bos, de nevel, het zwijgende dier. De ervaring doet denken aan de vertelstructuur van een film of boek: heroes journey. De protagonist trekt de natuur in, gaat daar een conflict aan – en krijgt zo nieuw inzicht over zichzelf. Eenmaal weer thuis, is de held een beter mens geworden. Misschien is dát wel de aantrekkingskracht van paardencoaching: een goed verhaal.
